Trzy podstawowe instrumenty prawne

Trzy podstawowe instrumenty prawne

Regulacja zgody domniemanej obowiązująca w Polsce od ponad 10 lat - prowadzony jest Centralny Rejestr Sprzeciwów gdzie rejestrowane są osoby, które sprzeciwiły się oddaniu swoich narządów w razie śmierci.
W Europie funkcjonuje także konkurencyjna regulacja zgody wprost - rejestruje się osoby, które świadomie, pisemnie wyraziły chęć oddania swoich organów po śmierci. Regulacja zgody domniemanej przez wielu prawników i lekarzy uważana jest za najbardziej postępową i sprzyjającą idei transplantacji, jednak równocześnie wzbudza ona wiele kontrowersji. Zarzuca się, że zgoda domniemana jest zbyt odważna, a wręcz nosi znamiona zawłaszczania zwłok przez Państwo.
W Polsce mimo, iż regulacja sprzeciwu daje lekarzom możliwość pobrania organów od każdego pacjenta u którego stwierdzono śmierć mózgową, a który za życia nie zastrzegł sobie, iż nie chce aby jego narządy były komuś przeszczepione, lekarze respektują sprzeciw rodziny zmarłego i odstępują od zabiegu pobrania narządów.
Względy etyczne i obyczajowe rodzą u lekarzy potrzebę poinformowania rodziny o zamiarze pobrania narządów w celu transplantacji.

Kryteria śmierci mózgowej - obecnie w Polsce można orzec zgon człowieka na podstawie kryteriów stwierdzających śmierć mózgową. Procedury orzekania śmierci mózgowej wymagają obecności komisji złożonej z 3 lekarzy - w tym przynajmniej jednego anestezjologa oraz neurochirurga, co ma zapewnić bezstronność i zapobiegać ewentualnej pomyłce w diagnozie. Definicja śmierci mózgowej, w której śmierć pnia mózgu oznacza śmierć organizmu jako całości, została przyjęta przez większość krajów; najszybciej we Finlandii w 1972 roku.
W Polsce wprowadzono ją 1 lipca 1984 roku Komunikatem Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej. Od tamtego czasu była modyfikowana dwukrotnie, jednak w niewielkim zakresie. Rozwój medycyny bezpośrednio łączy się z ewolucją medycznej definicji śmierci, dlatego definicja śmierci w postaci aktu prawnego jest konieczna dla uchronienia pacjenta przed przedwczesnym zakończeniem reanimacji czy pochopnym stwierdzeniem zgonu. Obecnie trwają spory wokół nowej definicji śmierci według której, obumarcie kory mózgowej miałoby być wystarczającym kryterium do orzekania śmierci człowieka.

Ochrona danych osobowych dawcy ex mortuo i konieczność przekazania wszystkich niezbędnych informacji dawcy ex vivo
Dane osobowe dawcy i biorcy w przypadku transplantacji ex mortuo objęte są tajemnicą i podlegają ochronie przewidzianej w przepisach o tajemnicy zawodowej i służbowej, a także przepisach dotyczących dokumentacji medycznej. Niestety w praktyce często dochodzi do "wycieku" danych dawcy z powodu niewłaściwego zabezpieczenia dokumentacji medycznej i wielu biorców zna dokładne dane osobowe swojego dawcy.
W przypadku przeszczepu ex vivo dane osobowe zarówno dawcy jak i biorcy są obu stronom znane, poza tym zarówno dawca jak i biorca muszą być poinformowani pisemnie o ryzyku jakie niesie za sobą zabieg pobrania narządu ( od dawcy żywego można pobrać tylko nerkę, a gdy biorcą jest dziecko możliwe jest także oddanie części wątroby) i przeszczepienia go biorcy, jak i o niebezpieczeństwie dla biorcy w wypadku wycofania się dawcy, oraz korzyściach zdrowotnych jakie wynikną dla biorcy gdy otrzyma organ.

Przy przeszczepach ex vivo fundamentalne znaczenie mają dokładne badania medyczne pozwalające wiarygodnie ocenić czy pobranie narządu nie będzie stanowiło zagrożenia dla zdrowia czy życia dawcy.
Nieodzowna jest także ocena psychologa - czy dawca dobrowolnie, bez nacisków zdecydował o oddaniu narządu. Od niedawna w Polsce istnieje także możliwość oddania narządu przez osobę nie spokrewnioną, ale związaną z biorcą więzią emocjonalną, w tym przypadku konieczna jest opinia Komisji Etycznej Krajowej Rady Transplantacyjnej działającej przy Poltransplacie, a także zgoda sądu rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu dawcy.

przygotowała Abi