Przeszczepianie, przeszczep, transplantacja

Przeszczepianie, przeszczep, transplantacja, postępowanie operacyjne polegające na przeniesieniu tkanki lub narządu wmiejsce narządu brakującego, ubytku lub uszkodzenia, prowadzącego do daleko posuniętej niewydolności. Przeszczepienie wykonywane jest w celach leczniczych lub doświadczalnych.

Rozróżnia się przeszczep (transplant):

1) własnopochodny (autogenny), pochodzący ztego samego organizmu (np.: skóra, powięź, żyła do układu tętniczego, kości, chrząstka, ścięgno).

2) bliźniopochodny (syngeniczny), pochodzący od osobnika z chowu wsobnego lub bliźniaka jednojajowego.

3) allogeniczny od osobników jednego gatunku

a) żywych dawców (np. nerki),

b) ze zwłok (np.: nerki, serce, wątroba, zastawki serca, tętnice).

3) obcopochodny (ksenogenny), pochodzący od osobnika innego gatunku niż biorca, np. serce, nerki od szympansa, zastawki sercowe od innych zwierząt.

Podstawowym problemem przeszczepieniu jest doprowadzenie do przyjęcia się przeszczepu jego wrośnięcie worganizm biorcy oraz przejęcie czynności i właściwości utraconej tkanki lub narządu.

Najlepiej przyjmuje się przeszczep własnopochodny, winnych przypadkach organizm reaguje na przeszczep jak na ciało obce i po krótszym lub dłuższym czasie odrzuca go antygeny transplantacyjne. W celu złamania swoistości immunologicznej biorcy podaje się leki immunosupresyjne. Reakcja odrzucenia przeszczepu odbywa się na drodze alergii typu późnego - IV.

Antygeny zgodności tkankowej, antygeny transplantacyjne, antygeny powierzchniowe komórek różnych tkanek, których nieidentyczność u dawcy i biorcy decyduje o odrzuceniu przeszczepu. Antygeny zgodności tkankowej kodowane są przez liczne geny, najsilniejsze - przez główny układ zgodności tkankowej, u człowieka oznaczony jako układ HLA. Nazywane są także antygenami HLA (u ludzi antygeny HLA I i II klasy), ponieważ stwierdzono je po raz pierwszy na krwinkach białych człowieka (ang. Human Leucocyte Antigens). Każdy organizm ludzki i zwierzęcy ma odmienne antygeny zgodności tkankowej (identyczne występują tylko u bliźniąt jednojajowych i u zwierząt tego samego szczepu wsobnego). Znajdują się one na komórkach wszystkich tkanek, z wyjątkiem układu nerwowego i erytrocytów, wykazując największą ekspresję (stopień ujawnienia się) na komórkach układu immunologicznego i tkanki nabłonkowej. W reakcji odrzucania przeszczepu nieidentyczne antygeny zgodności tkankowej rozpoznawane są głównie przez limfocyty T cytotoksyczne.

Immunosupresja, sztuczne blokowanie lub obniżanie odpowiedzi immunologicznej. Immunosupresja znalazła zastosowanie w leczeniu stanów alergicznych, chorób autoimmunizacyjnych, w transplantologii. Metody immunosupresji można podzielić na: zabiegi chirurgiczne (wycięcie narządów układu immunologicznego np. grasicy) i metody z zastosowaniem środków fizycznych i chemicznych tj. np.: promieniowanie rentgenowskie, cyklosporyna, cyklofosfamia, azatiopryna (Immuran), syntetyczne glikokortykoidy (Encorton), nitrogranulogen.

Alergia, uczulenie, nadmierna, niewspółmierna do bodźca, nieprawidłowa reakcja organizmu na specyficzny związek (alergen), na który dany organizm się uczulił. Przyczyny powstawania alergii nie są do końca wyjaśnione, biorą w nim udział czynniki dziedziczne i środowiskowe (np. sposób karmienia we wczesnym dzieciństwie, narażenie na związki toksyczne). Uczulenie polega na nieprawidłowej odpowiedzi układu odpornościowego (immunologicznego), z zaangażowaniem elementów komórkowych i swoistych przeciwciał (najczęściej klasy E). Pierwszy kontakt z alergenem zwykle nie powoduje odpowiedzi alergicznej, np. ataku astmy; następuje ona dopiero po ponownym kontakcie z czynnikiem uczulającym. W zależności od mechanizmu reakcji między alergenem a wytworzonymi .

Opis: Budowa przeciwciała: a) antygen, b) miejsce wiązania antygenu, c) rejon zmienny łańcucha ciężkiego, d) rejon zmienny łańcucha lekkiego, e) rejon stały łańcucha ciężkiego, f) rejon stały łańcucha lekkiego, g) mostki dwusiarczkowe. Klasy przeciwciał (IgG, IgA, IgE, IgD).

Opis: Odporność humoralna - odpowiedź immunologiczna z udziałem przeciwciał. Wnikający do organizmu antygen jest prezentowany przez komórkę prezentującą antygen. Stanowi to sygnał do proliferacji limfocytów pomocniczych Th. Część z tych limfocytów pozostanie komórkami pamięci, a część weźmie udział w odpowiedzi immunologicznej. Limfocyt B, który rozpoznał wcześniej antygen, jest aktywowany przez limfocyt Th - prowadzi to do powstania komórek plazmatycznych uwalniających specyficzne przeciwciała (skutkiem aktywacji limfocytu B jest też powstanie komórek pamięci - nie pokazano na schemacie). Przeciwciała albo uruchamiają układ dopełniacza zabijający antygen albo opłaszczają antygen uniemożliwiając jego wejście do komórki docelowej.
Autor: Irmina Miernikiewicz