Cyklosporyna

Działanie: Polipeptyd wytwarzany przez grzyb Tolypocladium inflatum jest silnym lekiem o działaniu immunosupresyjnym. Zapobiega odrzucaniu alogenicznych przeszczepów serca, nerek, wątroby, trzustki, jelita cienkiego, płuc i skóry; osłabia reakcję GvH (przeszczep przeciw biorcy) po przeszczepieniu szpiku. Hamuje humoralne i komórkowe reakcje immunologiczne, modyfikuje przewlekłe procesy zapalne, zmniejsza wytwarzanie i wydzielanie limfokin (m.in. IL-2), czynnika wzrostu komórek (TCGF), wpływa na limfocyty typu pomocniczego (Th). Hamuje fazę indukcji w procesie proliferacji komórek limfatycznych. Działa na wczesne fazy (fazy G0 i G1) cyklu komórkowego, jednak nie narusza przebiegu samego procesu. Działanie cyklosporyny jest odwracalne, nie wykazuje działania limfocytotoksycznego, nie hamuje hemopoezy, nie wpływa na czynność komórek fagocytarnych ani na komórki nowotworowe (badania na zwierzętach). Podana p.o. maksymalne stężenie w surowicy osiąga po ok. 1-6 h. W ok. 90% wiąże się z białkami osocza, głównie z lipoproteinami. Dystrybucja we krwi zależy od stężenia cyklosporyny w surowicy. W ok. 33-47% gromadzona jest w osoczu, 4-9% w limfocytach, 5-12% w granulocytach i w 41-58% w erytrocytach. Ulega biotransformacji w wątrobie. t_1/2 wynosi średnio ok. 19 h (10-27 h), niezależnie od podanej dawki i drogi podania. Eliminacja odbywa się głównie z żółcią do przewodu pokarmowego, tylko w ok. 6% jest wydalana przez nerki.

Wskazania: Zapobieganie odrzucaniu przeszczepów alogenicznych, zapobieganie chorobie "przeszczep przeciw biorcy" i leczenie jej, łuszczyca, gdy leczenie konwencjonalne nie daje poprawy, zespół nerczycowy steroidozależny i steroidooporny u dzieci i u dorosłych, endogenne zapalenie błony naczyniowej oka (Behçet uveitis).

Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na lek. Chorym z zapaleniem błony naczyniowej oka, z łuszczycą, u których współistnieje niewydolność nerek, niekontrolowane nadciśnienie tętnicze, zakażenia lub nowotwory nie podaje się cyklosporyny. W nowotworach skóry cyklosporynę podaje się po wcześniejszym leczeniu przeciwnowotworowym lub gdy brak możliwości innego leczenia.

Interakcje: Nefrotoksyczność, szczególnie podczas równoczesnego stosowania: aminoglikozydów, amfoterycyny B, cyprofloksacyny, kolchicyny, melfalanu, trimetoprimu. Zmniejszenie nefrotoksyczności podczas skojarzonego leczenia innymi lekami immunosupresyjnymi po odpowiednim zmniejszeniu dawek (zwiększ się wówczas ryzyko rozwoju zakażeń i chłoniaków). Zwiększenie stężenia cyklosporyny w surowicy powodują: makrolidy, doksycyklina, ketokonazol, doustne środki antykoncepcyjne, werapamil, diltiazem, nikardypina oraz propafenon. Zmniejszenie stężenia cyklosporyny w surowicy powodują podane drogą i.v.: karbamazepina, fenytoina, barbiturany, metamizol, ryfampicyna, nafcylina, sulfadymidyna, trimetoprim. Cyklosporyna zmniejsza wydalanie prednizolonu. Prednizolon w dużych dawkach zwiększa stężenie cyklosporyny w surowicy. Zwiększone ryzyko hiperkaliemii w trakcie jednoczesnego stosowania soli potasu, leków oszczędzających potas. Lek może nasilać szkodliwe działanie lowastatyny i kolchicyny na mięśnie (osłabienie, ból). Cyklosporyna poprzez swoje działanie immunosupresyjne zmniejsza skuteczność szczepień. Stosowanie nifedypiny podczas leczenia cyklosporyną zwiększa ryzyko występowania przerostu dziąseł.

Działanie niepożądane: Upośledzenie czynności nerek (w przewlekłym leczeniu obserwuje się zwłóknienie śródmiąższowe nerek, mikrozwapnienia w cewkach, zanik cewek), nefrotoksyczność jest szczególnie duża w pierwszych 6 miesiącach stosowania po transplantacji (z powodu dużych dawek). Nadciśnienie tętnicze (głównie u chorych z przeszczepionym sercem), zaburzenia czynności wątroby, przerost dziąseł, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego: brak apetytu, nudności, wymioty, biegunka. Nadmierne owłosienie, drżenia, zmęczenie, uczucie pieczenia dłoni i stóp. Czasem obserwowano: bóle głowy, przyrost masy ciała, obrzęki, parestezje, zaczerwienienie skóry, łagodną niedokrwistość, drgawki, miopatię, hiperurykemię, hiperkaliemię, hipomagnezemię, zaburzenia cyklu miesiączkowego. Rzadko: reakcje anafilaktyczne, małopłytkowość, niedokrwistość hemolityczna na podłożu mikroangiopatii. Choroby limfoproliferacyjne i nowotworowe występują z podobną częstością jak w przypadku innych leków immunosupresyjnych. U chorych po przeszczepieniu wątroby obserwowano objawy encefalopatii, jednak nie potwierdzono, czy cyklosporyna była przyczyną jej wystąpienia.

Ciąża i laktacja: Kategoria C. Nie stosować w okresie karmienia piersią.

Dawkowanie: Dawkę ustala się na podstawie monitorowania stężenia cyklosporyny w surowicy. P.o. zabiegi transplantacji narządów: 4-12 h przed przeszczepieniem podaje się jednorazową dawkę 10-15 mg/kg mc., podawanie tej dawki kontynuuje się przez 1-2 tyg. po operacji. Następnie stopniowo dawka zostaje zmniejszona do 2-6 mg/kg mc./d. W trakcie równoczesnego podawania innych leków immunosupresyjnych zmniejsza się dawkę cyklosporyny. Przeszczepianie szpiku: 24 h przed zabiegiem podaje się 12,5-15 mg/kg mc./d, w leczeniu podtrzymującym przez ok. 3-6 mies. podaje się lek w tej samej dawce. W ciągu roku po operacji dawkę stopniowo zmniejsza się aż do całkowitego odstawienia leku. Łuszczyca: zwykle 2,5 mg/kg mc. raz na dobę lub w 2 dawkach podzielonych do momentu uzyskania remisji. W niektórych przypadkach opornych na leczenie można dawkę zwiększyć do 5 mg/kg mc./d. W leczeniu podtrzymującym należy podawać najmniejszą skuteczną dawkę. Zespół nerczycowy: uzyskanie remisji osiąga się poprzez podanie dorosłym dawki 5 mg/kg mc./d, dzieciom podaje się 6 mg/kg mc./d (o ile nerki są wydolne). W przypadku upośledzenia czynności nerek podaje się dawkę 2,5 mg/kg mc./d. W leczeniu przewlekłym należy podawać najmniejsze skuteczne dawki. Endogenne zapalenie błony naczyniowej oka: 5 mg/kg mc./d raz na dobę lub w 2 dawkach podzielonych, do momentu uzyskania remisji. W cięższych przypadkach (opornych na leczenie) dawkę można zwiększyć do 7 mg/kg mc./d. W leczeniu podtrzymującym nie należy przekraczać dawki 5 mg/kg mc./d i stosować najmniejsze skuteczne dawki. Dawkowanie i.v. preferowane jest w przypadku przeszczepienia szpiku. Stosuje się wówczas 1/3 dawki p.o. Dawkę początkową 3,5 mg/kg mc./d podaje się i.v. 24 h przed zabiegiem i przez 1-2 tyg. po zabiegu. Po tym okresie lek stosuje się p.o.

Preparaty
ciclosporin



Preparaty zawierające: cyklosporyna (ciclosporin) »

	Nazwa handlowa	Postać	Dawka/skład	Opakowanie	Producent	Cena brutto	Cena po refundacji	Cena w chorobie
Rp.	Equoral	kaps. elastyczne	0,025 g	50 kaps.	Norton/Ivax Pharma	83.24	3.20	-
Rp.	Equoral	kaps. elastyczne	0,05 g	50 kaps.	Norton/Ivax Pharma	161.26	3.20	-
Rp.	Equoral	kaps. elastyczne	0,1 g	50 kaps.	Norton/Ivax Pharma	353.20	3.20	-
Rp.	Equoral	roztwór doustny	0,1 g/ml	1 but. 50 ml	Norton/Ivax Pharma	353.20	3.20	-
LZ	Sandimmun	koncentrat do sporz. roztw. do wlewu i.v.	0,05 g/ml	10 amp. 1 ml	Novartis Pharma AG	-	-	-
LZ Rp.	Sandimmun Neoral	kaps.	0,01 g	60 kaps.	Novartis Pharma AG	72.77	6.40	-
LZ Rp.	Sandimmun Neoral	kaps.	0,025 g	50 kaps.	Novartis Pharma AG	129.85	49.81	-
LZ Rp.	Sandimmun Neoral	kaps.	0,05 g	50 kaps.	Novartis Pharma AG	247.72	89.66	-
LZ Rp.	Sandimmun Neoral	kaps.	0,1 g	50 kaps.	Novartis Pharma AG	486.34	136.34	-
LZ Rp.	Sandimmun Neoral	płyn	0,1 g/ml	50 ml	Novartis Pharma AG	486.34	136.34	-