Co powinien żeś wiedzieć na temat ?

Przeszczepianie narządów jest metodą ratowania życia chorego, który potrzebuje zdrowego narządu, aby żyć. Metoda ta polega na wszczepieniu biorcy narządu lub tkanek, pochodzących od innego człowieka.

Kiedy można pobrać narządy do przeszczepienia?

Niektóre narządy lub tkanki (np. nerki, szpik kostny) można pobierać od osób żywych, pod warunkiem, że dawca wyrazi na to zgodę, a jego życie nie jest narażone na niebezpieczeństwo. Większość narządów i tkanek do przeszczepienia pobiera się ze zwłok osób, które za życia nie wyraziły sprzeciwu na pobranie. Nerki, serce, płuca, trzustkę można pobrać od osoby zmarłej, kiedy zostały już wyczerpane wszystkie możliwości leczenia i u której stwierdzono komisyjnie śmierć mózgową.

Co to jest śmierć mózgowa?

Śmierć mózgowa to prawdziwa śmierć człowieka. Ustanie krążenia krwi w mózgu powoduje nieodwracalne jego uszkodzenie i chociaż przy pomocy specjalnej aparatury można przez pewien czas utrzymywać czynność serca i od­dychania, stwarzając pozory życia, wiadomo, że człowiek nie żyje. U takich osób komisja lekarska, złożona z trzech lekarzy, w tym co najmniej jednego specjalisty w dzie­dzinie anestezjologii i intensywnej terapii oraz jednego specjalisty w dziedzinie neurologii lub neurochirurgii, po przeprowadzeniu serii badań orzeka śmierć mózgową w celu odłączenia od aparatury wentylującej zwłoki. Przed odłączeniem aparatury można rozpatrzeć możliwość pobrania niektórych narządów do przeszczepienia. Pozostaje wtedy tylko kilka godzin, aby upewnić się co do woli zmarłego dotyczącej oddania tkanek i narządów po śmierci (np. w rozmowie z rodziną) i zorganizować pobranie narządów.

Czy lekarze powinni skontaktować się z rodziną zmarłego przed pobraniem?

Według polskiego prawa, każda osoba zmarła może być uważana za potencjalnego dawcę tkanek i narządów, jeśli za życia nią wyraziła sprzeciwu. Lekarze, pod opieką których był zmarły, informują zwykle rodzinę o śmierci i o zamiarze pobrania narządów do prze­szczepienia, ale nie muszą prosić jej o wyrażenie na to zgody. Jeśli zmarły pozostawił pisemny zapis dotyczący jego woli odnośnie pobierania narządów po śmierci, lekarze bez zastrzeżeń respektują jego decyzję. Bliscy mogą jedynie potwierdzić opinię zmarłego na temat pobrania narządów, jeśli ją znają.

Jak przebiega pobranie narządów i transplantacja?

Kiedy komisja lekarska stwierdza śmierć mózgową, lekarz prowadzący informuje o tym rodzinę zmarłego. Po upewnieniu się, że zmarły nie wyraził za życia sprzeciwu na pobrania narządów, można podjąć czynności związane z pobraniem. Pobranie narządów do przeszczepienia jest operacją chirurgiczną w czasie której ciało dawcy traktowane jest z należyta czcią. Przeszczepia się tylko narządy pochodzące od ludzi nie dotkniętych chorobami. Przed przeszczepieniem wykonuje się badania wykluczające choroby, które mogłyby zostać przekazane biorcy. Chorzy, którym dokonano przeszczepienia, zwykle nie poznają nazwiska dawcy, który uratował im życie, ponieważ dar narządów od zmarłego jest anonimowy.

Jakie są wyniki przeszczepiania narządów?

Po udanym przeszczepieniu narządu, pacjenci mogą prowadzić normalne życie, kontynuować naukę, podjąć pracę. Ponadto biorcy przeszczepu nerki zwalniają miejsca dializacyjne innym chorym, którzy bez takiego leczenia musieliby umrzeć. Nie bez znaczenia jest również fakt, że przeszczepienie nerek wymaga mniejszych nakładów finansowych niż dializoterapia. Wyniki transplantacji serca i nerek w naszym kraju nie różnią się od wyników uzyskiwanych przez inne ośrodki europejskie.

Czy w Polsce istnieje ryzyko handlu narządami?

Aby uniknąć wszelkiego ryzyka, obowiązujące przepisy przewidują, że pobrania mogą mieć miejsce jedynie w upo­ważnionych ośrodkach medycznych. Przeszczepianie jest skomplikowaną procedurą, angażującą tak wielu wysokiej klasy specjalistów, że pokątne przeszczepianie narządów jest niemożliwe. Pobrane narządy rozdzielane są według kryteriów medycznych. Ich losy od pobrania aż do przeszczepienia śledzi się w upoważnionych ośrodkach. Pominięcie kryteriów medycznych wyklucza powodzenie przeszczepienia. Z tych przyczyn pobrany narząd nie może zostać sprzedany. Ponadto istnieje zabezpieczenie ustawowe penalizujące próby komercjalizacji przeszczepiania narządów.

Dlaczego w Polsce brakuje narządów?

Wyniki przeszczepiania narządów są coraz lepsze, przez co rozszerzają się wskazania do leczenia tą metodą. Wzrasta liczba oczekujących i wydłuża się czas oczekiwania na przeszczep. Każdego roku umierają setki chorych, ponieważ nie można było na czas dokonać przeszczepu. W wyniku braku powszechnych informacji jeszcze zbyt dużo osób sprzeciwia się oddaniu narządów do przeszczepienia po śmierci. W trudnych chwilach żałoby rodzina zmarłego nie zdaje sobie sprawy, że wyrażając w jego imieniu, nie zawsze uzasadniony sprzeciw na pobranie tkanek i narządów, naraża na utratę życia oczekujących chorych.

Jak zakomunikować wolę o sprzeciwie lub zgodzie na pobranie narządów po śmierci?

Zgodnie z ustawą z dnia 26 października 1995, pobrania komórek, tkanek i narządów ze zwłok ludzkich można dokonać, jeżeli osoba zmarła nie wyraziła za życia sprzeciwu.Sprzeciw należy zgłosić osobiście lub listownie w Cent­ralnym Rejestrze Sprzeciwów Centrum Organizacyjno Koordynacyjnego do spraw Transplantacji ul. Lindleya 4, 02-005 Warszawa na formularzu, który można otrzymać w każdym Zakładzie Opieki Zdrowotnej. Po dokonaniu wpisu w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów, zgłaszający otrzyma listem poleconym potwierdzenie wpisu. Sprzeciw jest skutec/ny od daty wpisu do rejestru, która będzie uwidoczniona na potwierdzeniu. Jeżeli for­mularz będzie źle wypełniony, sprzeciw nie zostanie zarejestrowany, o czym osoba zainteresowana zostanie po­wiadomiona listownie. Moc prawną ma również noszone przy sobie, własnoręcznie podpisane oświadczenie sprze­ciwu lub oświadczenie ustne złożone wobec dwóch świadków w czasie pobytu w szpitalu. W przypadku mało­letniego lub innej osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych, sprzeciw może wyrazić za jej życia przedstawiciel ustawowy tej osoby. Małoletni powyżej lat 16 lub inne osoby, które nie mają pełnej zdolności do czynności prawnych, mogą same wyrazić sprzeciw. W każdym przypadku bardzo ważne jest zawiadomienie najbliższych o swojej decyzji. Osoba wyrażająca zgodę na oddanie po śmierci swoich tkanek i narządów do przeszczepienia, dla ratowania życia i przywracania zdrowia ludzi chorych może także nosić przy sobie własnoręcznie podpisane oświadczenie woli.