Rehabilitacja pacjentów po transplantacji serca
Rehabilitacja biorców po przeszczepie serca stawia przed zespołem leczącym szczególne wymagania wynikające ze stanu klinicznego oraz złożonej patofizjologii tej grupy chorych. Przyczyny ograniczające tolerancję wysiłku chorych po przeszczepie serca należą do poniższych grup czynników:
- odmienna anatomia i fizjologia serca przeszczepionego,
- skutki choroby poprzedzającej transplantację - skrajnie ciężka niewydolność serca (NS),
- działania niepożądane leczenia immunosupresyjnego.
Do charakterystycznych zmian w zachowaniu się rytmu serca chorych we wczesnym okresie po transplantacji należą:
- podwyższona spoczynkowa częstotliwość rytmu serca (brak hamującego wpływu układu przywspółczulnego w sercu odnerwionym),
- wysiłkowa niewydolność chronotropowa serca,
- utrzymywanie się wzrostu częstotliwości rytmu serca po zakończeniu wysiłku i zwolniony powrót do wartości spoczynkowych.
Obwodowe przyczyny ograniczające wydolność fizyczną:
- zmiany metabolizmu mięśni szkieletowych -upośledzenie zdolności oksydacyjnej,
- zmniejszona masa i osłabienie siły mięśniowej - wpływ unieruchomienia i leczenia kortykosterydami,
- upośledzenie krążenia obwodowego.
Diagnostyka wstępna i w trakcie usprawniania powinna być przeprowadzona jak w przypadku chorych z NS (patrz odpowiedni rozdział) oraz obejmować dodatkowo:
- ocenę stopnia odrzucania graftu (biopsje serca w ośrodku transplantologicznym z częstością określoną protokółem przyjętym przez ośrodek, zależną od czasu po transplantacji i wyniku poprzedniej biopsji),
- okresowa kontrola poziomu cyklosporyny we krwi - według protokołu,
- okresowo powtarzane badania biochemiczne krwi - jak w badaniu wstępnym według protokołu,
- badanie densytometryczne gęstości kości.
Codzienna ocena chorego w czasie leczenia stacjonarnego powinna obejmować te same czynności jak w przypadku chorych z NS. Program rehabilitacji należy kształtować indywidualnie na tych samych zasadach jak u chorych z NS (patrz odpowiedni rozdział).
Ze względu na występującą we wczesnym okresie po transplantacji niewydolność chronotropową, w monitorowaniu intensywności wysiłku posługujemy się głównie skalą zmęczenia według Borga - 11-13 punkt (patrz odpowiedni rozdział).
W rehabilitacji tej grupy chorych należy szczególnie podkreślić znaczenie treningu oporowego, jako metody wspomagającej odbudowę masy i siły mięśniowej oraz ułatwiającej zwalczanie osteoporozy posterydowej.
Piśmiennictwo:
- Brann WM Bennett LE Keck BM Hosenpud JD Morbidity, functional status, and immunosuppressive therapy after heart transplantation: an analysis of the joint International Society for Heart and Lung Transplantation /United Network for Organ Sharing Thoracic Registry J Heart Lung Transplant 1998;17: 374-82
- Rybicki J Ocena wyników rehabilitacji ruchowej chorych we wczesnym i późnym okresie po transplantacji serca. Praca doktorska 1993 „REPTY” Górnośląskie Centrum Rehabilitacji im. Gen. Jerzego Ziętka w Tanowskich Górach.
