Pacjent i psycholog

 

W świadomości wielu osób kontakt z psychologiem kojarzy się z byciem 'Waryjatem' czy łagodniej mówiąc chorym psychicznie. Tymczasem od dawna psychologowie pracują w jednostkach służby zdrowia, nie związanych z lecznictwem psychiatrycznym. Zatrudniani są w oddziałach kardiologicznych, internistycznych, chirurgicznych, onkologicznych i innych związanych z chorobami somatrycznymi.Towarzysząc chorym w trudnych chwilach, kiedy po badaniach dowiadują się o diagnozie, potem w walce z ciężką chorobą.

 

Choroba to nie tylko dolegliwości fizyczne, ale także przeżycia psychiczne. Choroba wpływa na codzienne funkcjonowanie w rodzinie, pracy, grupie towarzyskiej. Ogranicza możliwości wypeniania najważniejszych ról życiowych. Modyfikuje cele, które chcemy jeszcze osiągnąć i marzenia których nie można zrealizować. Często wiąże się z koniecznością poddania się przykrym, sprawiającym ból i cierpienie zabiegą.

 

W Klinice Chirurgii Serca, Naczyć i Transplantologii od kilkunastu lat pracuje zespół psychologów. Myślę, że większość pacjętów operowanych w naszej klinice zetknęła się z pracą psychologa. Staramy się objąć opieką wszystkich chorych przyjmowanych do planowanych operacji oraz w okresie pooperacyjnym udzelić pomocy tym, którzy byli operowani w trybie pilnym. Doświadczenie kl;iniczne pozwoliło na wyparcie modelu pracy preferowanego w klinice. Na czym on polega i jakie są jego cele?

 

Pierwszy podstawowy cel pracy psychologa to redukcja lęku i emocjonalnego napięcia przedoperacyjnego, charakterystycznego dla większości chorych. Każdy kto kiedykolwiek stał w obliczu czekającej go operacji, wie jak silne są doznawane w tej sytuacji emocje. Poczucie niepewności co do dalszych losów, przeżywane zagrożenie utraty zdrowia i życia potęgują liczne ostatnio informacje o zaniedbaniach i błędach popełnianych przez lekarzy. Często uzyskuje się informacje o klinice i proponowanym leczeniu od byłych pacjentów, którzy w subiektywny, zgodny z własnymi przeżyciami sposób, opowiadają o przebiegu leczenia. W ten sposób kształtuje się obraz choroby i leczenia. Może być optymistyczny, oparty na wiarygodnych danych o wynikach proponowanego leczenia i na zaufaniu do lekarzy. Takie nastawienie, z umiarkowanym poziomem lęku, naturalnym w tej sytuacji sprzyja procesowi rehabilitacji pooperacyjnej i powrotowi do zdrowia. Pesymistyczny obraz leczenia, brak rzetelnych informacji i niepewność co do profesjonalizmu personelu medycznego powoduje, że poziom lęku jest bardzo wysoki. Pacjent oczekujący na termin przyjęcia przeżywa wraz z rodziną swoisty “horror”, który zamienia każdy dzień w koszmar. Pojawiają się depresyjne myśli, bezsenność. Wiele osób sięga w tym okresie po leki uspokajające.

 

Po przyjęciu do kliniki pacjent styka się z psychologiem, który odwiedza chorych. Zwykle część z nich jest planowana do operacji w następnym dniu. Psycholog opowiada o przebiegu pobytu w klinice, obowiązkowych procedurach i przygotowaniach do operacji. Następnie omawia sprawy związane z operacją, znieczuleniem i niedogodnościami okresu pooperacyjnego. Dla wielu osób jest to pierwsza okazja do zweryfikowania i zobiektywizowania swojej wiedzy o chorobie i leczeniu. Psycholog zachęca do ujawniania swoich obaw, lęków i zadawania pytań. Zdumiewająco duża część pacjentów ma zupełnie nieprawdziwe, budzące grozę wyobrażenie o tym co będzie się z nimi działo.

 

W tym czasie poprzez spokojne wyjaśnienie i zobiektywizowanie informacji, kształtuje nowy obraz sytuacji, a postawa wobec leczenia staje się bardziej optymistyczna. Samo ujawnienie i wypowiedzenie obaw powoduje, że chory odczuwa ulgę i zaczyna myśleć pozytywnie. Duże znaczenie ma wyjaśnienie problemów związanych z trybem życia po operacji, możliwością podjęcia pracy i uzyskania dobrej jakości życia.

 

Należy pamiętać, że psychologowi można zadać każde pytanie. Jeżeli jest to pytanie krępujące czy wstydliwe trzeba poprosić o rozmowę na osobności.

 

Psycholog przygotowujący pacjenta do operacji, stara się jednocześnie w czasie rozmowy zauważyć indywidualne problemy chorego, mogące utrudnić przebieg rekonwalescencji. Wtedy nawiązuje dodatkową rozmowę, po to by znając kłopoty pacjenta skutecznie pomóc mu po operacji.

 

W przypadku kwalifikacji do transplantacji serca, pacjent spotyka się z psychologiem w Poradni Transplantacyjnej. Psycholog pyta o sytuację zdrowotną, rodzinną, zawodową i społeczną. Celem jest określenie wsparcia jakiego mogą mu udzielić najbliżsi, zdolności przystosowania się do nowej sytuacji jaką jest życie z przeszczepionym sercem, wreszcie warunków socjalno-bytowych, które umożliwiają przestrzeganie zaleceń lekarskich. W tej rozmowie trzeba szczerze przyznać się do trudności i problemów. Istnieje wiele metod, nie tylko psychologicznych udzielania pomocy, króra poprawi sytuację chorego.

 

Po transplantacji serca psycholog spotyka się z pacjentami w czasie pobytu w klinice oraz w Poradni Transplantacyjnej. Przed pierwszym po operacji wypisem do domu omawia z pacjentem zagadnienia związane z nowym trybem życia i zaleceniami lekarskimi. Niejednokrotnie podejmuje różnego rodzaju interwencje, jest pośrednikiem w konfliktowych sytuacjach.

 

W każdej sytuacji można zwrócić się do psychologa. Jest on zobowiązany do zachowania tajemnicy lekarskiej i postępowania zgodnie z Kodeksem Etyki Zawodowej. Nawet w przypadku pisania opinii psychologicznej czy rozmowy z lekarzem na temat pacjenta, nie ujawnia żadnych szczegółów rozmowy. Przekazuje jedynie ogólne wnioski, mające znaczenie dla przebiegu leczenia.

 

Zespół Psychologów w Klinice jest dostępny cały dzień. Wystarczy zgłosić lekarzowi lub pielęgniarce potrzebe kontaktu. Można też nawiązać kontakt telefoniczny – 614 32 34 lub 614 32 33 (Klinika w Krakowie). Zapraszamy!

 

mgr Jolanta Siwińska

 

Artykuł ukazał się w biuletynie"SERCE" Koła Kraków