Stopień niepełnosprawności

Co to jest? Jak uzyskać orzeczenie?
Osoby o ograniczonej zdolności do wykonywanej pracy są na ogół przekonane, że jedyną instytucją określającą ich stan zdrowia jest Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Czy to jest jedyna droga do zabezpieczenia swojej (skromnej zazwyczaj) egzystencji? Otóż nie!! Osoby po przeszczepie serca, płuc oraz o ograniczonym stanie zdrowia z innego powodu mają prawo ubiegania się o ustalenie ich stopnia niesprawności w Powiatowym Zespole ds. Orzekania o Stopniu Niesprawności.

Orzecznictwo w tym zakresie jest niezależne od orzecznictwa rentowego w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.
Powiatowe Zespoły do Spraw Orzekania o Stopniu Niesprawności obejmują swoim zasięgiem jeden lub kilka powiatów (miast na prawach powiatów). Adres właściwego Zespołu można uzyskać w urzędzie gminy, Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie lub w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej (MOPS).
Procedura uzyskiwania orzeczenia
W sekretariacie Powiatowego Zespołu należy pobrać druki:

- wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności (wnioskodawca),
- informacja o stanie zdrowia (wypełnia lekarz prowadzący). Przy składaniu wniosku kierowcy mają obowiązek powiadomienia o posiadaniu prawa jazdy, co rodzi określone konsekwencje (powiadomienie Wydziału Komunikacji o podjętej decyzji przez Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Stopniu Niesprawności, a w następstwie skierowanie kierowcy do zbadania stanu zdrowia przez lekarza posiadającego uprawnienia do badania kierowców(na koszt zainteresowanego). Dla starszych wiekiem może to oznaczać konieczność wymiany prawa jazdy z bezterminowego na terminowe.
Po złożeniu wniosku wraz z posiadaną, możliwie obszerną, dokumentacją lekarską (oryginały, w ostateczności kserokopie) należy czekać na pisemne powiadomienie o wyznaczonym terminie posiedzenia Komisji. W przypadku nawału wniosków oczekiwanie może wynieść nawet do kilku tygodni. Na posiedzenie Komisji należy dodatkowo przynieść ze sobą wyniki badań z ostatnich tygodni oraz "świeże" EKG.
Komisja orzeka o przyznaniu (lub nie) odpowiedniego stopnia niesprawności:

- stopień lekki,
- stopień umiarkowany,
- stopień znaczny.
Oprócz pisemnej decyzji Powiatowy Zespół wystawia legitymację osoby niepełnosprawnej (po dostarczeniu fotografii), która pozwala udokumentować swój stan instytucjom i organom kontrolnym w sposób jednoznaczny.
W przypadku wydania decyzji o przyznaniu stopnia niepełnosprawności w stopniu niższym niż samoocena wnioskodawcy można wnieść odwołanie od tej decyzji do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności. Odwołanie należy złożyć w terminie do 14 dni od daty doręczenia (za pośrednictwem Powiatowego Zespołu).
Jeśli w ocenie osoby zainteresowanej orzeczenie Wojewódzkiego Zespołu jest również niekorzystne, można złożyć odwołanie do Okręgowego Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Postępowanie odwoławcze przed sądem okręgowym jest wolne od opłat i nie wymaga pomocy adwokata. Osobiście jednak odradzam korzystanie z tej drastycznej drogi.

Uprawnienia

Przepisy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz inne akty prawne przewidują szereg uprawnień, z których wymienię tylko najważniejsze.
Osoby niepełnosprawne w stopniu lekkim mają prawo do starania się o pomoc w gminnych ośrodkach pomocy i placówkach PFRON na zasadach określonych przez te instytucje. Chodzi tutaj o dofinansowanie do turnusów rehabilitacyjnych, zakup sprzętu lub usług rehabilitacyjnych i inne. Zakres pomocy jest ustalany lokalnie - w zależności od posiadanych środków. Wniosek o dotację do turnusu rehabilitacyjnego może złożyć osoba niepełnosprawna, której dochód (pomniejszony o zaliczkę na podatek, składki na ZUS oraz kwoty alimentów świadczone na rzecz innych osób) nie przekracza 50% przeciętnego wynagrodzenia/osobę w gospodarstwie domowym lub 65% w przypadku osoby samotnej. Jest to limit dostępny dla większości osób niepełnosprawnych.
Osoby te mają również prawo do ulgi podatkowej przy wydatkach na cele rehabilitacyjne i przy zakupie lekarstw określonych przez lekarza specjalistę i udokumentowanym fakturą (po przekroczeniu kwoty 100,00 zł, co jest korzystne przy kupowaniu lekarstw na okresy trzymiesięczne tj. maksymalne). Można również odliczyć od podstawy opodatkowania wydatki poniesione na przejazd pociągiem lub autobusem do i z zakładu leczniczego (rehabilitacyjnego).
Osoby niepełnosprawne w stopniu umiarkowanym oprócz wyżej wymienionych uprawnień mają prawo do odliczania od podstawy opodatkowania rzeczywistych kosztów używania własnego samochodu osobowego na dojazdy związane z zabiegami leczniczo - rehabilitacyjnymi w do wysokości 2 280 zł oraz do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni roboczych po przepracowaniu roku po dniu ustalenia tego stopnia niepełnosprawności. Wyjazdy przy użyciu własnego samochodu nie wymagają potwierdzenia przez zakład opieki zdrowotnej lub ośrodek rehabilitacyjny. Podstawą do dokonywanych odliczeń jest prowadzona przez zainteresowanego podręczna ewidencja wyjazdów (nie z „sufitu”!!!). Wyjazdy te nie należy potwierdzać w zakładzie leczniczym lub rehabilitacyjnym. Brak ewidencji może spowodować zakwestionowanie odliczeń przez Urząd Skarbowy w przypadku kontroli dokumentacji.
Osoby niepełnosprawne w stopniu znacznym oprócz uprawnień wymienionych przy poprzednich stopniach mają prawo do zasiłku pielęgnacyjnego wypłacanego przez MOPS z mocy prawa na podstawie udokumentowanego wniosku na określonym formularzu. Odpowiednikiem zasiłku pielęgnacyjnego jest dodatek pielęgnacyjny wypłacany przez ZUS osobom pobierającym tam rentę - od 1 marca 2009 r. podwyższonym do kwoty 173,10 zł. Niestety, zasiłek pielęgnacyjny (wypłacany przez gminy) w 2009 r. pozostał w niezmienionej wysokości 153,00 zł. Inne uprawnienia: bezpłatny abonament radiowo – telewizyjny (po zarejestrowaniu uprawnienia w najbliższym urzędzie pocztowym), możliwość dofinansowania opiekuna na turnusach rehabilitacyjnych, bezpłatne przejazdy tramwajami, trolejbusami, metrem i autobusami komunikacji miejskiej (ulga ustalona praktycznie przez wszystkie gminy), ulgowe przejazdy w pociągach grupy PKP i w autobusach PKS. W Wydziale Komunikacji można skutecznie ubiegać się o „Kartę parkingową osoby niepełnosprawnej” ważnej w całej Unii Europejskiej. Karta ta pozwala na wjazd na odcinki ulic i placów z zakazem wjazdu oraz bezpłatne parkowanie. Przydatność tej karty dla osób prowadzących samochód lub przewożonych samochodem prowadzonym przez innego kierowcę łagodzi kłopoty związane z dodatkowymi badaniami lekarskimi.
Osoby po przeszczepie serca (płuca) mogą uzyskać orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności bezterminowo. Należy we wniosku podkreślić fakt dokonanej transplantacji oraz nieodwracalność zabiegu. Ostatnio najczęściej (ale nie zawsze!) są podejmowane decyzje o terminowym okresie ważności orzeczenia. Poza niedogodnością (perspektywa ponownego składania wniosku za kilka lat) – nie ma to większego znaczenia, gdyż za kilka lat również będziemy mieć serce przeszczepione. Zmiana postępowania wynikła z wrzucenia „do jednego worka” stan osób po przeszczepie serca i płuc z osobami po przeszczepie nerki lub wątroby, gdzie jak wiadomo przebieg rehabilitacji jest inny w miarę upływu lat.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Pisząc powyższą informację świadomie skoncentrowałem się na sprawach praktycznych oraz unikałem stylu prawniczego. Dla osób, które pragną zapoznać się z ważniejszymi przepisami prawnymi podaję źródła:
1. Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych - tekst jednolity: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.);
2. Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 1997 r. nr 123 poz. 776 z późn. zm.); 3. Ustawa z dnia 23 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2006r. nr 139 poz. 992);
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2003 r. nr 139 poz. 1328);
5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 maja 2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 200 nr .9 poz..861 z późn. zm.);
6. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2004nr 210 poz. 2135 z późn. zm.);
7. Ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (DZ.U. 02.175.1440 z późn. zm.);
8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 października 2002 r. w sprawie określenia rodzajów dokumentów poświadczających uprawnienia do korzystania z ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. 02..179.1495 z późn. zm.);
9. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 30 marca 2004 r. w sprawie wzorów kart parkingowych dla osób niepełnosprawnych i placówek zajmujących się opieką, rehabilitacją lub edukacją tych osób (Dz. U. 04,67,616);
10. Rozporządzenie nr 1107/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 roku w sprawie praw osób niepełnosprawnych oraz osób o ograniczonej sprawności ruchowej podróżujących drogą lotniczą (Dz. U. UE.L.06.204.1).


Zenon Frydrychowicz

 Do pobrania:
wniosek o ustalenie stopnia niepełnosprawności

wniosek o wydanie legitymacji dla osoby dorosłej

zaświadczenie lekarskie o niemożności przybycia na posiedzenie Zespołu